PM Kisan and Namo Shetkari केंद्र सरकारने पीएम किसान सन्मान निधी योजनेमध्ये महत्त्वपूर्ण बदल केले आहेत. या नव्या नियमावलीनुसार आता एकाच कुटुंबातील केवळ एकाच व्यक्तीला या योजनेचा लाभ घेता येणार आहे. शेतकऱ्यांच्या हिताचे रक्षण करण्यासाठी आणि योजनेचा गैरवापर रोखण्यासाठी हा महत्त्वपूर्ण निर्णय घेण्यात आला आहे.
योजनेची पार्श्वभूमी आणि उद्दिष्टे
डिसेंबर २०१८ मध्ये सुरू करण्यात आलेली ही योजना शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य देण्याच्या उद्देशाने राबविण्यात येत आहे. नापिकी, किडींचा प्रादुर्भाव आणि बाजारभावातील अस्थिरता यांसारख्या समस्यांमुळे शेतकऱ्यांना येणाऱ्या आर्थिक संकटांना तोंड देण्यासाठी ही योजना महत्त्वपूर्ण ठरली आहे. या योजनेअंतर्गत पात्र शेतकऱ्यांना वर्षाला ६,००० रुपये तीन हप्त्यांमध्ये दिले जातात.
नवीन नियमावलीतील प्रमुख बदल
१. एक कुटुंब, एक लाभार्थी:
- एकाच कुटुंबातील पती, पत्नी किंवा मुलांपैकी फक्त एकाच व्यक्तीला योजनेचा लाभ मिळेल
- अर्ज करताना कुटुंबातील सर्व सदस्यांचे आधार कार्ड जोडणे अनिवार्य
- एकापेक्षा जास्त लाभार्थी असल्यास अपात्र ठरवले जाईल
२. आयकरदाते आणि पेन्शनधारकांसाठी निर्बंध:
- आयकर भरणारे शेतकरी योजनेसाठी अपात्र
- पेन्शनधारक शेतकऱ्यांना लाभ मिळणार नाही
- फक्त खऱ्या गरजू शेतकऱ्यांपर्यंत मदत पोहोचवण्याचा प्रयत्न
३. जमीन खरेदीबाबत नियम:
- २०१९ पूर्वी जमीन खरेदी केलेल्या शेतकऱ्यांना लाभ मिळेल
- वारसा हक्काने मिळालेल्या जमिनीच्या मालकांनाही पात्रता
- ऑनलाइन नोंदणी करणे अनिवार्य
केवायसी आणि दस्तऐवज
- नवीन अर्जांसाठी सर्व कुटुंबीयांचे आधार कार्ड आवश्यक
- बँक खाते बंद पडलेल्या लाभार्थ्यांनाच नव्याने केवायसी करावी लागेल
- इतरांसाठी एकदा केलेली केवायसी पुरेशी
१९व्या हप्त्याची स्थिती
निवडणुकीपूर्वी १८वा हप्ता वितरित करण्यात आला होता. १९व्या हप्त्याचे वितरण जानेवारी २०२५ च्या शेवटी किंवा फेब्रुवारी २०२५ च्या सुरुवातीला होण्याची शक्यता आहे. या हप्त्यासाठी नवीन नियमांची कडक अंमलबजावणी केली जाईल.
योजनेचे महत्त्व आणि प्रभाव
शेतकऱ्यांच्या जीवनात ही योजना महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहे:
- पेरणीच्या खर्चासाठी आर्थिक मदत
- नैसर्गिक आपत्तींमुळे होणाऱ्या नुकसानीला तोंड देण्यास सहाय्य
- शेती उत्पादन वाढवण्यास प्रोत्साहन
- ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला चालना
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाच्या सूचना
१. दस्तऐवज व्यवस्थापन:
- सर्व आवश्यक कागदपत्रे अद्ययावत ठेवा
- बँक खाते सक्रिय असल्याची खात्री करा
- आधार कार्ड बँक खात्याशी लिंक करा
२. ऑनलाइन पोर्टल वापर:
- नियमित स्थिती तपासा
- माहिती अद्ययावत करा
- तक्रारी असल्यास वेळीच नोंदवा
३. नवीन नियमांचे पालन:
- कुटुंबातील एकाच व्यक्तीचा अर्ज सादर करा
- सर्व आवश्यक दस्तऐवज जोडा
- खोटी माहिती टाळा
नवीन नियमावली योजनेच्या पारदर्शकतेसाठी आणि योग्य लाभार्थ्यांपर्यंत मदत पोहोचवण्यासाठी महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. शेतकऱ्यांनी या बदलांची दखल घेऊन त्यानुसार अर्ज प्रक्रिया पूर्ण करावी. योजनेचा लाभ घेण्यासाठी सर्व नियमांचे काटेकोर पालन करणे आवश्यक आहे. यामुळे खऱ्या गरजू शेतकऱ्यांपर्यंत मदत पोहोचण्यास मदत होईल आणि योजनेची प्रभावी अंमलबजावणी होईल.