Farmer ID card; भारतीय शेतीक्षेत्रात डिजिटल क्रांतीचे एक महत्त्वपूर्ण पाऊल म्हणून केंद्र सरकारने ‘फार्मर आयडी’ ही नवी योजना सुरू केली आहे. ज्याप्रमाणे प्रत्येक भारतीय नागरिकाला आधार कार्डच्या माध्यमातून एक विशिष्ट ओळख मिळाली, त्याचप्रमाणे आता देशातील प्रत्येक शेतकऱ्याला त्याचे स्वतःचे डिजिटल ओळखपत्र मिळणार आहे. या महत्त्वाकांक्षी योजनेमागे शेतकऱ्यांच्या सर्व माहितीचे डिजिटलायझेशन करणे आणि त्यांना विविध शासकीय योजनांचा लाभ सुलभतेने मिळवून देणे हा मुख्य उद्देश आहे.
सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य; ॲग्रीस्टॅक या केंद्र सरकारच्या महत्त्वाकांक्षी उपक्रमाअंतर्गत हे फार्मर आयडी कार्ड वितरित केले जाणार आहे. म्हणजे शेतकऱ्यांची सर्व प्रकारची माहिती एकाच ठिकाणी उपलब्ध होणार आहे. यामुळे भविष्यात शेतकऱ्यांना वारंवार विविध कागदपत्रे सादर करण्याची आवश्यकता भासणार नाही, ज्यामुळे त्यांचा बहुमूल्य वेळ वाचेल आणि प्रशासकीय कामकाजात सुलभता येईल.
पात्रता: फार्मर आयडी मिळवण्यासाठी काही महत्त्वाचे निकष ठरवण्यात आले आहेत. सर्वप्रथम, अर्जदार शेतकऱ्याकडे जमिनीचा कायदेशीर मालकी हक्क असणे आवश्यक आहे. दुसरे, तो महाराष्ट्र राज्याचा रहिवासी असावा. तिसरे आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे त्याचे नाव सातबारा उताऱ्यावर नोंदलेले असणे अनिवार्य आहे. या सर्व अटींची पूर्तता करणाऱ्या शेतकऱ्यांना ॲग्रीस्टॅक उपक्रमांतर्गत फार्मर आयडीसाठी ऑनलाइन नोंदणी करता येईल.
फार्मर आयडीचे फायदे: या डिजिटल ओळखपत्रामुळे शेतकऱ्यांना अनेक महत्त्वपूर्ण फायदे होणार आहेत. सर्वप्रथम, प्रत्येक शेतकऱ्याची एक विशिष्ट डिजिटल ओळख निर्माण होईल. त्यांच्या शेतीविषयक सर्व माहितीचे संकलन या एकाच ओळखपत्रात केले जाईल. यामुळे शेतीविषयक विविध योजनांसाठी अर्ज करताना प्रक्रिया अधिक सुलभ होईल. शिवाय, सर्व माहिती डिजिटल स्वरूपात उपलब्ध असल्याने वारंवार कागदपत्रे सादर करण्याची गरज भासणार नाही.
नोंदणी प्रक्रिया: फार्मर आयडीसाठी ऑनलाइन नोंदणी करण्याची प्रक्रिया सोपी आहे. यासाठी शेतकऱ्यांनी https://mhfr.agristack.gov.in/farmer-registry-mh/#/ या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी. सध्या या नोंदणीसाठी दोन पद्धती उपलब्ध आहेत. पहिली पद्धत म्हणजे शेतकरी स्वतः नोंदणी करू शकतात, मात्र सध्या ही सुविधा कार्यान्वित नाही. दुसरी पद्धत म्हणजे सीएससी (कॉमन सर्व्हिस सेंटर) च्या माध्यमातून नोंदणी करणे. सध्या शेतकऱ्यांना सीएससी केंद्रांवर जाऊनच नोंदणी करावी लागत आहे.
महत्त्वाचे मुद्दे: नोंदणी करताना काही महत्त्वाचे मुद्दे लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे. सर्वप्रथम, सर्व कागदपत्रे अद्ययावत असावीत. विशेषतः सातबारा उतारा, आधार कार्ड आणि इतर आवश्यक दस्तऐवज तपासून घ्यावेत. नोंदणी केल्यानंतर शेतकरी स्वतः अर्जाची सद्यस्थिती ऑनलाइन तपासू शकतात. कोणत्याही त्रुटी आढळल्यास त्या वेळीच दुरुस्त करता येतील.
फार्मर आयडी ही केवळ एक ओळख निर्माण करणारी योजना नाही, तर ती भारतीय शेतीक्षेत्राच्या डिजिटल रूपांतरणाचे एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना विविध सरकारी योजना, कृषी कर्जे, विमा आणि इतर सुविधा अधिक सहजपणे उपलब्ध होतील. डिजिटल माहितीच्या एकत्रीकरणामुळे शेतीविषयक धोरणे आखताना सरकारला अधिक प्रभावी निर्णय घेता येतील.
फार्मर आयडी ही योजना शेतकऱ्यांसाठी एक वरदान ठरणार आहे. यामुळे त्यांची सर्व माहिती सुरक्षित राहील, प्रशासकीय कामे सुलभ होतील आणि विविध योजनांचा लाभ घेणे सोपे जाईल. त्यामुळे ज्या शेतकऱ्यांनी अद्याप नोंदणी केलेली नाही, त्यांनी लवकरात लवकर नजीकच्या सीएससी केंद्रावर जाऊन नोंदणी करावी. हे डिजिटल ओळखपत्र भारतीय शेतीक्षेत्राच्या आधुनिकीकरणात महत्त्वाची भूमिका बजावेल आणि शेतकऱ्यांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवून आणेल.
